برنامه ریزی برای مهاجرت معکوس به روستاها - مجله توسعه دهنده

طبق آمار، 199 هزار نفر از جمعیت حدود 3 میلیون نفری البرز در 350 روستا ساکن هستند، اما با وجود این که جمعیت روستایی استان به نسبت شهرنشینان کمتر است، روستاییان سهم بالایی از ارزش افزوده استان دارند. قابلیت های مالی، فرهنگی و گردشگری به دلیل موقعیت جغرافیایی وطبیعی بسیار زیاد است، چراکه این استان هم در بخش گردشگری و توریسم و هم به دلیل وجود باغ ها و اراضی حاصلخیز کشاورزی، ظرفیت های زیادی دارد.

با این حال آنطور که باید از ظرفیت های روستایی استان استفاده نمی گردد و روزبه روز جمعیت روستایی در استان کاهش پیدا می نماید. علاوه بر موضوع اشتغال، کمبود زیرساخت ها، مسائل زیربنایی و کمبود امکانات رفاهی از دیگر دلایلی است که باعث شده روستانشینان رغبتی برای ماندن در روستا نداشته باشند. بنابراین دولت و مسئولان استان در کوشش هستند تا دامنه اشتغال و فراوری را در روستاهای البرز به بالاترین سطح برسانند و اجرای طرح های با عنوان اشتغال فراگیر و روستایی در این سال ها ضمیمه برنامه های مالی و فراوریی در استان البرز شده و نگاه ها بر این است که بخش قابل توجهی از جمعیت و درآمد مردم استان به ویژه دانش آموختگان به صنایع تبدیلی و روستایی و اشتغال پایدار در این بخش متمرکز گردد.

• تقویت امکانات خدماتی

معاون امور روستایی استانداری البرز با بیان این که 296 روستای استان دارای دهیاری هستند می گوید: بیشترین مسائل در روستاهای البرز شامل روستاهایی در کرج، ساوجبلاغ و طالقان است که در مناطق صعب العبور قرار دارند و امکان رساندن امکانات خدماتی و رفاهی مانند گاز، اینترنت و ... به آنها نیست. مهدی شریفی می افزاید: با هماهنگی هایی که با اداره راهداری و راه و شهرسازی استان صورت گرفته، مقرر شده است که ساخت و بهسازی جاده های مواصلاتی در سال های 98 و 99 سرلوحه این سازمان ها قرار بگیرد. وی ادامه می دهد: یکی دیگر از مسائل در روستاهای البرز نبود گاز در بخشی از روستاهای طالقان و آسارا است. اغلب روستاهای بدون گاز استان در شهرستان طالقان و منطقه چالوس قرار دارند و واقعیت این است که گازرسانی به این روستاها به واسطه شرایط خاص جغرافیایی و سخت بودن جهت دسترسی، کار ساده ای نیست.

وی عنوان می نماید: قرار است پس از 40 سال مطالبه دیرینه مردم و روستاییان ساکن در بخش آسارا و طالقان محقق می گردد و اکنون تعدادی از این روستاها در مرحله گازرسانی هستند و طبق برنامه ها تا سال 1400 تمام روستاهای آسارا گازرسانی خواهند شد. همچنین در این طرح روستاهای بالای طالقان هم مدنظر است. شریفی اضافه می نماید: عملیات اجرایی و لوله گذاری در حال انجام و تکمیل است و با اتمام طرح گازرسانی، علاوه بر این که شاهد رونق گردشگری در البرز می شویم، از مهاجرت معکوس نیز جلوگیری خواهد شد.

وی با اشاره به معضل چاه های غیرمجاز در روستاهای البرز که ویلاسازی در آنها افزایش پیدا نموده است می افزاید: در جریان این موضوع هستیم و به وسیله اداره آب و فاضلاب استان و آبفای روستایی با شبکه های غیرقانونی آب رسانی و چاه های غیرمجاز برخورد می گردد. معاون امور روستایی استانداری البرز در رابطه با سهم دهیاری ها از ارزش افزوده ادامه می دهد: در گذشته سهم دهیاری ها از ارزش افزوده دولت 12 درصد و شهرداری ها 88 درصد بود که از سال 96 سهم دهیاری ها به 30 درصد ارتقا یافت و بر این اساس اقدامات موثری در حوزه های عمرانی، فرهنگی وورزشی در روستاهای استان صورت گرفته است، اما از سال گذشته مسائلی در این زمینه به وجود آمد و سهم بخشی از دهیاری ها کم شد که در ماه های اخیر رفع شده است.

شریفی در پاسخ به این که آمار بیکاری در روستاهای البرز چقدر است و برای توسعه اشتغال پایدار چه اقداماتی می گردد، می گوید: حدود 5200 بیکار در روستاهای البرز شناسایی شده که به نیمی از آنها وام هایی با بهره هایی پایین تعلق گرفته است. وی با بیان این که تسهیلات ارائه شده در حوزه کشاورزی، دامداری، سفالگری، فرش دستباف، میناکاری و... بوده است می گوید: این تسهیلات باعث اشتغال زایی برای این افراد شده است. از طرفی روستاهای البرز ظرفیت های بسیاری در حوزه گردشگری و بوم گردی دارند، از این رو با شناسایی و تقویت زیرساخت های این حوزه، می توان روستاهای البرز را به قطب گردشگری و بوم گردی در کشور تبدیل کرد و از این طریق به رونق مالی آنها یاری کرد.

• رسیدگی به حوزه روستاها

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار البرز نیز با بیان این که یکی از روینمودهای جدی در استان البرز رسیدگی به حوزه روستاهاست، می گوید: 6/92 درصد جمعیت البرز شهرنشین هستند و به دلیل عواملی مانند پایدار نبودن سیستم فراوری و مشکل اشتغال روستایی، شاهد مهاجرت بالا از روستاهای استان هستیم؛ بنابراین باید کوشش کنیم تا با اقداماتی مانند ایجاد طرح های اشتغال زایی روستایی، مانع از مهاجرت روستاییان شویم.

علی درویش پور می افزاید: سال گذشته بالغ بر 168 میلیارد تومان تسهیلات اشتغال زایی با نرخ 6 درصد برای انجام طرح های روستایی به متقاضیان در روستاهای استان البرز واگذار شد. در این قالب پرداخت 42 میلیارد تومان تسهیلات با بهره بانکی 8 درصد را نیز داشتیم. وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در جلوگیری از ساخت وسازهای غیرمجاز در روستاهای استان ادامه می دهد: کارگروهی متشکل از دفتر امور فنی استانداری، بنیاد مسکن، اداره راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی و بخشداری های استان، فرایند صدور پروانه ساخت وساز در مناطق روستایی را تدوین می نمایند. همچنین دهیاری های استان به عنوان مسئول صدور پروانه های ساخت وساز، تغییر کاربری اراضی و مجری طرح هادی در روستاها محسوب می شوند. درویش پور با تاکید بر اجرای طرح هادی در روستاهای استان اضافه می نماید: اجرای طرح هادی لازمه توسعه و آبادانی مناطق روستایی است باید اصول فنی و ضوابط طرح هادی در ساخت بناها و ساختمان ها لحاظ گردد.

• روستاهای البرز مشکل آب ندارند

معاون توسعه شرکت آبفای روستایی البرز از پوشش 99 درصدی استفاده از آب لوله کشی و بهداشتی در روستاهای استان خبر می دهد و می گوید: اکنون 46 هزار مشترک روستایی داریم و تمام روستاهای با بیش از20 خانوار البرز از آب سالم و بهداشتی لوله کشی بهره مند هستند. رضا صادقی می افزاید: سرانه مصرف آب در استان گردشگرپذیر البرز بیش از 200 لیتر در شبانه روز و بیش از سرانه کشوری، یعنی 140 لیتر است، از همین رو در مناطق روستایی شهرستان های کرج، طالقان و ساوجبلاغ هنگام تعطیلات به خاطر افزایش گردشگران مشکل کم آبی داریم.

وی ادامه می دهد: اکنون طرح های متعددی برای تامین آب و پایداری منابع آبی البرز در دست اجرا داریم که طرح آب رسانی شهدای مدافع حرم به طول 10 کیلومتر در روستاهای آتشگاه، نوجان و خوارس شهرستان کرج از جمله این طرح ها هستند که یک مخزن به ظرفیت 1300 مترمکعب در همان محدوده در دست ساخت است. همچنین ساخت 4 تصفیه خانه فاضلاب روستایی و 2 تصفیه خانه جدید در خوزنکلا و وینه با 60 میلیارد ریال اعتبار شروع شده است. صادقی می گوید: از لحاظ تأمین آب در روستاها شرایط پایداری داریم و مشکل حادی در این حوزه وجود ندارد. البته در روستاهایی که امور آب و فاضلاب آن در اختیار ما قرار ندارد، شاید مسائلی وجود داشته باشد.

• فرصت طلایی بوم گردی

در سال های اخیر یکی از موضوعاتی که در حوزه رونق روستاها و مهاجرت معکوس به آنها مورد توجه قرار گرفته، تقویت ظرفیت های گردشگری و بوم گردی است و با توجه به استقبالی که این روزها مردم از این موضوع می نمایند، به نظر می رسد روستاها در آینده به یکی از مهم ترین مقاصد گردشگران تبدیل شوند. به گزارش خبرنگاران، گردشگری روستایی را می توان تجربه زندگی محلی دانست. این تجربه شامل موارد بسیار متنوعی از جاذبه های طبیعی، فرهنگی و فعالیت هایی می گردد که در یک منطقه روستایی و کشاورزی خاص وجود دارد. در البرز نیز روستاهای بسیاری وجود دارد که قابلیت تبدیل شدن به مناطق جذاب برای برگزاری تور گردشگری روستایی را دارند. اهمیت دادن به این ویژگی روستاهای استان می تواند یاری بسیاری به رونق مالی این مناطق داشته و باعث مهاجرت معکوس به روستاها گردد.

معاون گردشگری میراث فرهنگی البرز با اشاره به این که این استان 49 روستای هدف گردشگری دارد می گوید: برای رونق گردشگری روستایی علاوه بر توسعه زیرساخت های فیزیکی توجه به حوزه آموزش، بازاریابی و تبلیغات برای توسعه گردشگری و بوم گردی و مشارکت بخش خصوصی بسیار مهم است. احمد ترکاشوند می افزاید: با ایجاد جهت دسترسی مناسب، ایجاد مراکز اقامتی، پذیرایی و توسعه جاذبه های این روستاها می توان به آینده گردشگری روستایی در استان امیدوار بود، از همین رو به دنبال اجرای طرح هایی هستیم که به رونق گردشگری در روستاهای موجود منتهی گردد.

وی با بیان این که راه اندازی اقامتگاه های بوم گردی جزو برنامه های اولویت دار اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان است اضافه می نماید: تا بهمن سال قبل تنها 3 اقامتگاه بوم گردی در البرز وجود داشت، اما اکنون به 9 اقامتگاه افزایش پیدا نموده که 7 مورد آن در طالقان است. همچنین قصد داریم تعداد اقامتگاه های بوم گردی را تا انتها سال به بیش از 20 مورد افزایش دهیم.

ترکاشوند ادامه می دهد: وقتی صحبت از گردشگری روستایی می گردد، منظور ما ساخت هتل های چندستاره و لوکس نیست، چراکه مردم بیشتر می خواهند از جاذبه های طبیعی لذت ببرند و در دل طبیعت باشند، بنابراین اقامتگاه های بوم گردی ارجحیت دارد. وی می افزاید: برای ایجاد اقامتگاه ها و خانه های بوم گردی، تسهیلات خوبی با بهره 4 و 8 درصد به افرادی که در این طرح مشارکت نمایند داده می گردد. معاون گردشگری میراث فرهنگی البرز با تاکید بر رعایت نکات فرهنگی در گردشگری روستایی می گوید: در کنار تامین زیرساخت ها مانند راه سازی و یا تعریف جهتهای دسترسی مناسب، مبحث مهم دیگر فرهنگ سازی است تا در قالب آن بتوانیم مردم منطقه را تشویق کنیم تا نگاه بهتری به مبحثبوم گردی داشته باشند؛ از طرفی گردشگران هم باید فرهنگ و عرف حاکم در روستاها را رعایت نمایند و به ارزش ها و اعتقادات جوامع محلی احترام بگذارند.

• رتبه برتر البرز در پرداخت تسهیلات روستایی

مدیر امور اشتغال و کارآفرینی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی البرز در پاسخ به این که تاکنون چه میزان تسهیلات روستایی در استان پرداخت شده است، می گوید: بانک های عامل استان تاکنون 278 میلیارد و 310 میلیون ریال تسهیلات اشتغال فراگیر و 1875 میلیارد و 330 میلیون ریال تسهیلات اشتغال روستایی به متقاضیان معرفی شده، پرداخت نموده اند. ابراهیم شادمهر می افزاید: از سال 96 تاکنون به 641 طرح فراوریی با تعهد اشتغال 3 هزار نفر تسهیلات پرداخت شده و البرز در پرداخت تسهیلات اشتغال روستایی، همیشه رتبه های اول تا پنجم کشور را دارد.

وی ادامه می دهد: همچنین تاکنون 1385 نفر در سامانه کارا ثبت نام نموده اند که از این تعداد 2768 نفر متقاضی تسهیلات اشتغال روستایی و 617 نفر متقاضی تسهیلات اشتغال فراگیر هستند. شادمهر می گوید: ثبت نام در سامانه کارا همچنان ادامه دارد، اما به دلیل انتها یافتن اعتبارات سال گذشته و تخصیص ندادن اعتبارات جدید، امکان معرفی طرح جدید به بانک ها و اعطای تسهیلات وجود ندارد. این موضوع در اختیار استان ها نیست و ابلاغ اعتبارات در سطح ملی صورت می گیرد.