شفافیت آرای نمایندگان؛ تازه وارد مجلس یازدهم ، طرحی که دهمین نمایندگان ملت جرأت تصویب آن را نداشتند - مجله توسعه دهنده

گروه سیاسی خبرنگاران، محمدمهدی احمدی؛ اولین اقدام نمایندگان مجلس یازدهم بعد از به دست دریافت سکان قوه تقنینی کشور به حرکت در آوردن طرح شفافیت آرای نمایندگان در مجلس بود. از این رو این طرح در روز سه شنبه 13 خرداد 99 به صورت رسمی در صحن علنی مجلس اعلام وصول شد.

یکی از طرح های جنجالی که در مجلس دهم به وقوع پیوست مسئله شفافیت آرای نمایندگان بود. طبق این طرح نمایندگان مجلس ملزم بودند هر بار که رای گیری در صحن علنی مجلس صورت می گیرد را به صورت شفاف و علنی منتشر نمایند. از این رو طرحی به نام شفافیت آرای نمایندگان در مجلس دهم مطرح شد.

طرح شفافیت از کجا آمد؟

طرح شفافیت آراء نمایندگان نخستین بار توسط محمدجواد فتحی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید در هشتم آذر سال 1396 مطرح شد. در آن موقع هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان این موضوع که طرح های متعددی در دستور کار مجلس است، اعلام وصول این طرح را به دلایلی نامشخصی به تعویق انداخت.

در 17 مرداد 1397 حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده شاهین شهر، میمه و برخوار مجدداً طرح شفافیت آراء نمایندگان مجلس را با 29 امضا تهیه نموده و به هیئت رئیسه مجلس تحویل داد. وی در مورد این طرح گفته است: یکی از بهترین معیار های ارزیابی مردم از نمایندگان خود در مجلس این است که مردم بدانند نمایندگان آن ها در مورد طرح ها و لوایح چه نظراتی داشته اند، در بسیاری از کشور های جهان از همین روش برای شفافیت استفاده می گردد و این می تواند برای کشور مفید باشد. انتها در توافق فی مابین حاجی دلیگانی و فتحی، طرح فتحی در کنار کوشش حاجی دلیگانی برای جلب حمایت نمایندگان، به هیئت رئیسه مجلس تحویل داده شده و در تاریخ 14 شهریور 1397 اعلام وصول شد.

بعضی از نمایندگان مجلس معتقد بودند که این طرح می تواند نمایندگان را در قبال آرای آن ها مسئولیت پذیر کند، چرا که در حال حاضر نمایندگان در قبال رأیی که در مجلس می دهند، هیچ مسئولیتی ندارند. آنان حتی مسئولیت مدنی هم در قبال آن ندارند و اگر رأی آن ها باعث خسارت به جامعه گردد، نه تنها توسط هیچ نهادی مؤآخذه نمی شوند، بلکه مردم و موکلان آن ها نیز از آرای نمایندگان خود باخبر نمی شوند.

رد اولیه طرح شفافیت آرای نمایندگان

در جلسه علنی روز چهارشنبه 14 شهریورماه 1397 مجلس شورای اسلامی یک فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان را به رأی گذاشت و در نتیجه یک فوریت آن با 59 رأی موافق، 108 رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع 194 نماینده حاضر رد شد تا این طرح به صورت عادی در دستور کار مجلس قرار بگیرد.

طرح شفافیت آراء نمایندگان انتها در تاریخ 7 آذرماه 1397 در کمیسیون آیین نامه داخلی تصویب شد. اما مصوبه مذکور با طرح اصلی تفاوت بسیاری داشت، به گونه ای که شفافیت آراء نمایندگان را محقق نمی ساخت.

تصویب یک فوریت شفافیت آرا

در نهایت 7 مهر 1398 نمایندگان مجلس، یک فوریت طرح شفافیت آرای نظام تقنینی را تصویب کردند. این طرح با 168 رأی موافق، 23 رأی مخالف و 4 رأی ممتنع از مجموع 224 نماینده حاضر در جلسه به تصویب رسید.

در این باره احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیئت رئیسه مجلس دهم و نماینده قم در مجلس شورای اسلامی می گوید: ما علاوه بر اینکه شفافیت آراء نمایندگان در مجلس را می خواهیم، خواستار شفافیت رأی وزرای هیئت دولت و شفافیت رأی اعضای شورای پول و اعتبار و شورای اقتصاد نیز هستیم.

همچنین علیرضا سلیمی، یکی دیگر از نمایندگان مجلس دهم، با اشاره بر ضرورت شفافیت آرای نمایندگان مجلس گفت: بنده یکی از موافقان طرح شفافیت آراء بودم و نخستین نماینده ای بودم که داوطلبانه موافقت کردم آرای بنده در صحن مجلس به صورت شفاف اعلام گردد.

وی اضافه کرد: شفافیت آراء یکی از مسائل لازم است که باید وجود داشته باشد، زیرا نماینده وکیل مردم بوده و اقتضای رابطه وکیل و موکل روشنگری و شفافیت در آراست که باید رعایت گردد، فردی که از سوی مردم انتخاب شده، وکیل مردم در مجلس است و باید روشن باشد چه اقدامات و کار هایی انجام می دهد.

در نهایت این طرح نتوانست اقبالی ازسوی نمایندگان مجلس دهم کسب کند و در سال پایانی مجلس دهم، طرح شفافیت آرای نمایندگان به حالت مسکوت درآمد، اما نکته جالبی که رخ داد این بود که در اواخر ماه های مجلس دهم نمایندگان مجلس این طرح را دوباره به جریان انداختند؛ که این اتفاق باعث شد در سطح افکار عمومی این موضوع مطرح گردد که نمایندگان مجلس دهم درصدد دریافت انتقام از نمایندگان مجلس جدید هستند.

حال نمایندگان جدیدالورود بهارستان که مدت کوتاهی از آغاز کارشان نگذشته است با جمع آوری امضا های فراوان طرح شفافیت آرای نمایندگان را در صحن علنی مجلس اعلام وصول کردند تا اقدامی که نمایندگان دوره دهم از آن واهمه داشتند در مجلس یازدهم عملی گردد.