سلول های بنیادی، کلید درمان بیماری MS - مجله توسعه دهنده

به گزارش خبرنگاران، مطالعه های فراوان اپیدمیولوژیکی و ژنتیکی بر نقش دو عامل ژنتیک و محیط در ایجاد بیماری MS تأکید دارند. این بیماری افراد را در تمام سنین تحت تأثیر قرار می دهد، اما در میان افراد 20 تا 40 ساله شایع تر است. به علاوه، بیماری MS در زنان شایع تر از مردان و همچنین در نقاطی از جهان مثل اروپای شمالی، آمریکا و کانادا نیز از شیوع بالاتری برخوردار است. همچنین افرادی که در خانواده خود بیماری مبتلابه MS دارند، دارای ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیماری نسبت به سایر افراد جامعه هستند.

آن گونه که متخصصان می گویند، امروزه از ترکیب های درمان دارویی و درمان های فیزیکی گوناگون برای کاهش علائم یا حتی کوشش برای خاموش و نهفته کردن این بیماری استفاده می گردد. استفاده از بعضی داروهای استروئیدی برای تخفیف علائم بیماری مفید هستند، هرچند هنوز درمان قطعی برای MS پیدا نشده اما به تازگی، استراتژی جدیدی برای درمان MS از طریق سلول های بنیادی مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس مطالعه ها نشان می دهند که سلول های بنیادی جنینی و سلول های بنیادی مشتق شده از افراد بالغ، سلول هایی مناسب برای ترمیم میلین یا همان غلاف سلول های عصبی محسوب می شوند.

در همین رابطه، گروهی از محققان کشور از دانشگاه علوم پزشکی قزوین و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پژوهشی مروری را انجام داده اند که در آن کاربرد انواع سلول های بنیادی در درمان بیماری MS یا همان مالتیپل اسکلروزیس مورد آنالیز واقع شده است.

محققان فوق برای انجام این تحقیق با جستجوی کلیدواژه های مرتبط با این موضوعات در پایگاه های اطلاعاتی معتبر پزشکی، به طور عمده PubMed، مقاله های مختلفی را جمع آوری نموده و سپس از بین این موارد، مقاله هایی که بیشترین ارتباط را با اهداف تحقیق خود داشتند، انتخاب و مورد آنالیز دقیق قرار دادند.

بر اساس نتایج این آنالیز ها، درمان سلولی، یک درمان بالقوه امیدبخش برای مالتیپل اسکلروزیس به ویژه برای آن دسته از بیمارانی است که در حال حاضر هیچ درمان مناسبی برای آن ها وجود ندارد. سلول های بنیادی می توانند در بدن بیمار به سلول های عصبی ازجمله الیگودندروسیت ها تمایز یابند و به بازسازی میلین های سلول های عصبی یا نورون ها یاری نمایند.

در این خصوص، شهرام دارابی، محقق مرکز تحقیقات سلولی و مولکولی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین و همکارانش در این پژوهش می گویند: دلیل اصلی ایجاد بیماری MS هنوز ناشناخته است. بااین حال، استعداد ژنتیکی همراه با تأثیر عوامل محیطی نقش مهمی در فراوری این بیماری ایفا می نمایند. تاکنون آثار درمانی تعدادی از داروهای تعدیل نماینده ایمنی و ضدالتهابی برای MS مطالعه شده است. بااین حال، درمان های فعلی قادر به توقف کامل پیشرفت بیماری و تخریب نورون ها نبوده است.

آن ها می افزایند: طبق مطالعات آنالیز شده، NSC ها یا سلول های بنیادی عصبی، آثار مفیدی در یک مدل حیوانی از بیماری مزمن پیش رونده فوق نشان داده اند. اگرچه خواص سرکوب نماینده ایمنی و خواص تعدیل نماینده ایمنی ناشی از NSC مهم هستند، نتایج نشان می دهند که توانایی ورود به مکان های التهابی نیز یک عامل کلیدی است که آثار مثبت و کارآمد NSC ها را ثابت می نماید. بااین حال، یکی از نقاط ضعف موجود در این رابطه، استخراج NSC ها از سیستم عصبی مرکزی انسان یا موش است، زیرا کشت NSC ها، ویژگی ها و خصوصیات آن ها را نسبت به نشانه های فضایی و زمانی درون بدن تغییر می دهد. بنابراین، این NSC های کشت داده شده ممکن است متفاوت از آن هایی باشند که در بدن یافت می شوند.

علاوه بر این موضوع، آنالیز های محققان فوق نشان می دهد که کشت های آزمایشگاهی چنین سلول هایی، احتیاج به زمان و هزینه قابل ملاحظه ای برای رسیدن به NSC های مناسب برای تجزیه پروتئومیک، به ویژه در خصوص سلول های انسانی، دارد.

دارابی و سه همکار دیگرش، به عنوان مجریان این پژوهش اعتقاد دارند: یکی از روش های جدید مورد توجه در این خصوص، بحث تحریک NSC های درون بدن توسط فاکتورهای رشد است که یک رویکرد جالب برای درمان MS است و احتیاجمند تحقیق بیشتر برای نشان دادن پتانسیل درمانی آن است.

به بیان پژوهشگران مورد اشاره که نتایج این تحقیق را در فصل نامه پژوهش در پزشکی منتشر نموده اند، پیوند سلول های بنیادی از هر منبع سلولی می تواند یک درمان مطمئن و مؤثر برای MS باشد. بااین حال، ازآنجاکه تاکنون هیچ مطالعه کنترل شده ای در مقایسه با درمان سلول های بنیادی وجود ندارد، پیدا کردن پاسخی مطمئن در خصوص ایمنی و کارآیی این نوع درمان برای بیماران مبتلابه MS، احتیاج به تحقیق های جامع در آینده با گروه بزرگی از بیماران دارد.

نشریه پژوهش در پزشکی که به صورت چهار شماره در سال منتشر می گردد، متعلق به دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.