جنگ رسانه ای عظیم تر از رزم نظامی، هیچ سازی از دولت، مجلس یا قوه قضائیه ناامیدی را تقویت می نماید - مجله توسعه دهنده

به گزارش گروه دانشگاه خبرنگاران، نزدیک به سه دهه است که در ایران و در تقویم رسمی، روزی به عنوان روز خبرنگار مشخص شده است؛ 17 مردادماه که به عنوان روز خبرنگار شناخته و تقدیر می گردد، روزی است که در سال 1377 شهید محمود صارمی، به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان به دست گروهک تروریستی طالبان به شهادت رسید.

سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به مناسبت روز خبرنگار در پاسخ به سؤالی مبنی بر باید و نباید های کار خبری، ضمن تبریک روز خبرنگار به جامعه خبری ایران که پیشتاز بازنمایی های مهم و اثرگذاری خبری در ایران عزیز بوده و هستند و همیشه شاهد شجاعت و ایثارگری آن ها در میدان های پرمخاطره ازجمله ورود فراگیر به موضوع سلامت و کرونا بوده ایم، گفت: خبر پیوند عمیقی با واقعیت و زمانه دارد و کار خبری غیر از روایت های داستانی و درخواست های بازنمایی شده مبتنی بر سناریو ها در قالب ژانر های قهرمان پروری، آرمانی، طنز یا ملودرام های جریان زندگی است.

وی توضیح داد: عرصه خبر با حاق واقعیت سروکار دارد و خبرنگار باید توان بازنمایی واقعیت های مهم را داشته باشد و بتواند با شیوه های قابل فهم عموم بازنمایی کند.

وی ادامه داد: در عرصه کار خبری نکات و اصولی است که باید به آن توجه کرد؛ در درجه اول راست گویی در خبر دارای اهمیت است چراکه دروغ پردازی، بیان بیشتر یا کمتر از واقعیت، خلاف حرفه و مسئولیت اجتماعی خبرنگار است.

عاملی در ادامه با اشاره به اینکه بیان بخشی از واقعیت به عنوان همه واقعیت، تحریف واقعیت و معکوس نشان دادن واقعیت یک خطای خبری است، اعلام کرد: امروز این خطا عرصه گسترده ای پیدانموده است، خصوصاً در رسانه های اجتماعی با اخبار دستکاری شده بسیار گسترده، روبرو هستیم؛ به عنوان مثال در خصوص کرونا، مطالعات اجرا شده نشان می دهد که 40 درصد اخبار رسانه های اجتماعی دستکاری و تحریف شده است.

وی در تبیین نکته دوم، مبنی بر توجه به ابعاد متنوع خبر اعم از جنبه های مثبت و منفی اجتماعی توضیح داد: باید از سیاه نمایی خبر، یا اولویت دادن به اخبار سیاه که قلمرو بازنمایی شده ناامیدنماینده و ضد جریان زندگی ایجاد می نماید، پرهیز کرد.

وی ادامه داد: هیچ سازی از دولت، مجلس یا قوه قضائیه و یا هیچ سازی از عملکرد نهاد های مهم و یا شخصیت های علمی، دایره سیاه زندگی و ناامیدی را تقویت می نماید و جهت سیاه نمایی از کارها، دقیقاً جهتی است که دشمنان جمهوری اسلامی ایران آن را دنبال می نمایند.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران نکته سوم را توجه به ابعاد جامع اخبار انتقادی دانست و گفت: نقد چهار رکن دارد که ما صرفاً به یک رکن آن که بیان خلأ ها و کاستی ها، نشدن ها و نبودن ها و احیاناً عقب افتادگی های امور است توجه می کنیم.

وی ادامه داد: خبرنگاری انتقادی، باید خبرنگاری جامع باشد و همه اجزای نقد را مورد توجه قرار دهد: رکن اول نقد خبری؛ دادن تصویر جامع از واقعیت خبری بدون جانب داری است، رکن دوم کار نقد خبری؛ تبیین نقاط قوت و درواقع ارائه تصویر از پیشرفت ها، دستاورد ها و امور اجرا شده است، رکن سوم؛ توجه به کاستی ها، نشدن ها و قصور های آگاهانه و ناآگاهانه است و درنهایت رکن چهارم نقد خبری؛ برون رفت ایجاد کردن، راه چاره دادن و جهت را برای اتفاقات مثبت بعدی باز کردن است.

وی ادامه داد: نکته چهارم در کار رسانه و خبر توجه به شرایط جمهوری اسلامی و شرایط دنیای است، درواقع خبرنگار ما باید یک نگاه ملی- دنیای داشته باشد.

عاملی اضافه نمود: شرایط ما در جمهوری اسلامی ایران بسیار خاص است؛ ما در جهت معکوس سلطه دنیای حرکت می کنیم و این امر موجب شده است جمهوری اسلامی ایران تبدیل به نماد مقاومت در مقابل دنیا سلطه گردد و دشمنان همه توان خود را برای از بین بردن نماد مقاومت علیه سلطه دنیای، به کار گرفته اند.

استاد ارتباطات دانشگاه تهران، در ادامه جنگ رسانه ای در این عرصه را عظیم تر از جنگ نظامی دانست و گفت: این شرایط خاص که نظام اسلامی و مردم شریف ایران را با انواعی از دشمنی های فراگیر روبرو نموده، بسیار ویژه است و حساسیت کار خبری را در جمهوری اسلامی ایران بیشتر می نماید.

وی ادامه داد: عرصه خبری نیازمند کار کیفی و حرفه ای است؛ خبرنگار، خبرگزاری، مطبوعات، پایگاه های خبری و انواع بستر های اطلاع رسانی و خبری، باید هوشمند، هوشیار و حکیم باشند و افق های بلند را موردتوجه قرار دهند و ما نیازمند خبرنگاری حرفه ای، متعهد و وفادار به مردم و نظام هستیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نکته پنجم، را ناظر بر درست نوشتن، عمیق نوشتن، معطوف به مسئله و حل مسئله نوشتن اعلام کرد و گفت: رعایت این نکته موجب اعتماد به خبرنگار و رسانه خبری می گردد. خبرنگاری معتبر و نام نما شدن خبرنگار در گرو تخصصی شدن و حرفه ای شدن خبرنگاری است. توجه به خبرنگاری دیجیتال و خبرنگاری به لحظه و خبرنگاری برخط و در لحظه نکته ششم ذکرشده توسط عاملی بود.

وی ادامه داد: با ظهور فضای مجازی و رسانه های اجتماعی تراز کار خبرنگار و خبرنگاری دنیای شده است، به عبارتی خبر در بستر دنیای متولد می گردد و فضای مجازی فاصله بین اصل واقعه و خبر را معطوف به صفر نموده است.

وی با بیان اینکه در این معنا خبر از اتاق خبر به ذهنیت خبرنگار و شکار لحظه ها انتقال پیدا نموده است، تأکید کرد: در خصوص خبرنگاری در پیوند با دنیا و دنیا دوم گفتنی ها بسیار است که در مجال دیگر در خصوص آن صحبت خواهم کرد.

عاملی نکته هفتم را توان نوآوری خبری مطرح کرد و گفت: خبرنگار در دیدن واقعیت های مهم سیاسی، مالی و فرهنگی جامعه نباید تابع هنجار های خبری باشد و باید از یک نگاه فراهنجاری و نوآورانه در انعکاس ظرفیت ها و مسائل مهم جامعه برخوردار باشد.

وی با بیان اینکه خبرنگار باید نوآور باشد و نوآوری خبری را بر هنجاری بودن خبر ترجیح دهد؛ توضیح داد: بسیاری از فراوریات خبری ما تابع هنجار های خبری و ارزش خبری متداول است و اساساً اخبار ما خیلی با مقامات پیوند خورده است و تیتر های عظیم بیشتر مربوط به کارگزاران درجه 1 نظام است.

عاملی اضافه نمود: این البته یک هنجار خبری در بسیاری از کشور ها است. ولی قدرت خبرنگار و میزان هوش خبرنگار بستگی به خبرسازی از امور نادیده و امور به اصطلاح کم اهمیت، ولی در حقیقت پراهمیت است.

باید به خبرنگاری مردمی توجه گردد

عاملی در ادامه به طرح پرسش هایی برای برجسته سازی در رسانه ها پرداخت و گفت: امروز چه اموری برای زندگی عموم مردم مهم است؟، به مخاطره افتادن یک فرد، چقدر اهمیت دارد؟ امروز چقدر جامعه کهن سالان تیتر می شوند؟ چقدر کار جمعی تیتر می گردد؟ و چقدر به اقوام ایرانی توجه می کنیم؟، چه مقدار عصبانیت های اجتماعی را مورد کاوی می کنیم؟، چه مقدار به وسیله خبر روابط اجتماعی را به سمت سازگاری سوق می دهیم؟ و چه مقدار به آموزه های بین المللی توجه می کنیم؟ چقدر از ظرافت های درس آموز سایر ملل صحبت می کنیم؟ چه سهمی از اخبار به عرصه علم اختصاص پیدا می نماید؟ چه دستاورد های علمی در عرصه اخبار علمی مهم است؟ چه مقدار به توان افراد در برقراری صلح و سازگاری و همدلی و همفکری اجتماعی در اخبار اجتماعی توجه می کنیم؟ و ده ها و صد ها چه و چگونگی و چرائی های خبری دیگری که جنبه نوآوری و خلاقیت خبری دارد باید موردتوجه قرار گیرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نکته آخر را توجه به غیر مرکزی شدن عرصه خبر و خبرنگاری و توجه به خبرنگاری مردمی و بر خواسته از نکته ششم مطرح کرد و اضافه نمود: ضروری است از ظرفیت واقعیت گرایی، دردمندی، مسئله گرایی و کم کردن فاصله مرکز و پیرامون در ناحیه کاربران که امروز جمعیت 68 میلیونی در ایران پیدانموده است، استفاده کنیم.

وی اضافه نمود: به طور حتم خبر فراوریشده توسط عموم مردم لزوماً مبتنی بر قواعد فراوری خبر نیست، ولی به دلیل توان دامنه ایجاد کردن وسیع در ناحیه اخبار مرتبط با همه جا توسط مردم، خبرنگاری مردمی اهمیت محوری پیدا می نماید.

وی توضیح داد: خبرنگاری مردم توسط همه کاربران 68 میلیونی در یک فرآیند اعتبار سنجی می تواند یک انقلاب عظیم و یک انفجار خبری به حساب آید و فاصله پایتخت، کلان شهر ها و شهر های عظیم با سایر نقاط کشور را کم کند و به نوعی به جامعه بی صدا و کم صدا، صدای ملی و دنیای مؤثر دهد.

عاملی ادامه داد: امروز 80 درصد جامعه ایران کاربر اینترنت هستند و درواقع ما با یک ظرفیت 80 درصدی فراورینماینده خبری روبرو هستیم و گذاشتن کارگاه های حرفه ای و در دسترس قرار دادن نرم افزار های حرفه ای فراوری خبر برای عموم مردم، یک راه چاره بر توانمند ساختن جامعه کاربران به خبرنگار نیمه حرفه ای است.

وی اضافه نمود: به جامعه خبرنگاران کشور توصیه می کنم؛ به خبرنگاری تخصصی اهمیت دهید و خود را تبدیل به یک نماد در یکی از حوزه های تخصصی خبر کنید چرا که نماد شدن از کار کیفی و مستمر، تقویت دانش خبر و حوزه تخصصی مورد توجه متولد می گردد و حتماً توان الهی و انسانی خبرنگار متعهد، جاذبه عظیم و مرجعیت مهمی را خلق می نماید.

عاملی در پاسخ به این پرسش که عملکرد خبررسانی در شرایط کرونا را چگونه ارزیابی می کنید، تاکید نمود: به نظرم حوزه خبرنگاری حرفه ای هم در رسانه ملی و هم در رسانه های نوشتاری پیروز بودند، ولی عرصه رسانه های اجتماعی بدون مشارکت جدی خبرنگاری حرفه ای، فضا را برای اخبار ساختگی، تحریف شده، دستکاری شده و فاقد صحت و اعتبار گسترده کرد.

وی اضافه نمود: شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست های رسانه ای را برای شرایط بلایای طبیعی و گسترده با تأکید بر کرونا به تصویب رساند که تا حدودی به شکل گیری منابع معتبر در رسانه های اجتماعی نیز یاری می نماید.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در انتها بر عظمت شهدا و رشادت های جامعه خبری در همه عرصه های پرمخاطره از جنگ تحمیلی گرفته تا شهدای مدافع حرم و همچنین شهدای سلامت در شرایط کرونا تأکید کرد و گفت: جهت کار خبرنگاری در مقابله با جنگ رسانه ای دشمن حتماً جدای از رشادت های میدان های جنگ نظامی نیست و چه بسا خالق ارزش های عظیمتری نیز هست.