همه دروغ های رویترز؛ همچنان استناد به منابع بی نام و نشان - مجله توسعه دهنده

با وبسایت گردشگری سازمان میراث فرهنگی همراه باشید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، خبرگزاری رویترز، که از نگاه بعضی کارشناسان رسانه دومین خبرگزاری بزرگ و پر کار دنیا است، در آیین نامه خود بندی دارد که تمام اعضای این سازمان رسانه ای را ملزم می نماید همیشه با ذکر دقیق نام منابع، اخبار حساس درباره تحولات مهم دنیای را گزارش کند. در این آیین نامه، استناد به منابع بی نام، تنها به عنوان آخرین راه چاره و صرفا در مواردی نادر مجاز شمرده شده و در عین حال تأکید شده است که این منابع غیرقابل اتکاترین منبع برای خبرنویسی هستند. اما ظاهرا زمانی که پای اخبار ایران در میان است، این اصول برای رویترز چندان محلی از اعراب ندارد.

پیش از این هم تحریف ها و خبرسازی های مکرر این خبرگزاری درباره مورد انتقاد کارشناسان و مقامات مختلف نهاده شده است، به نحوی که محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران - که همیشه سعی کرده رویکردی متعادل نسبت به رسانه های خارجی داشته باشد - نتوانست در برابر اینگونه گزارش های بی اساس رویترز سکوت کند و در تاریخ سوم تیر 1397 گفت: بدانید که خبرگزاری رویترز روزی 50 خبر دروغ راجع به اقتصاد ایران فراوری می نماید.

این رویکرد رویترز در آمیختن بخشی از حق به مقدار زیادی باطل جهت باورپذیر شدن آن توسط مخاطب، کماکان ادامه دارد و در جدیدترین دروغ پراکنی این خبرگزاری علیه ایران، روز گذشته (دوشنبه) در مطلبی تحت عنوان گزارش ویژه، به همراه بعضی ادعاهای بی اعتبار دیگر، مدعی شد که طی اغتشاشات اخیر در بعضی شهرهای ایران حدود 1500 نفر کشته شده اند! رویترز ادعا می نماید این آمار خود را از سه مسئول در وزارت کشور ایران به دست آورده اما نامی از آنها نمی برد.

رقم ادعایی این رسانه در حالی است که به گفته خود رویترز، حتی سازمان عفو بین الملل - که آن نیز سابقه دخالت در امور داخلی ایران به وسیله ارائه آمارهای دروغین یا غلو شده از بعضی موضوعات را دارد - طی گزارشی در شانزدهم دسامبر گفته بود حدود 300 نفر در این اغتشاشات جان خود را از دست داده اند.

علیرضا ظریفیان یگانه رئیس مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در گفت وگو با خبرگزاری تسنیم، ضمن تکذیب ادعاهای مطرح شده رویترز در این گزارش، گفت: این نحو از خبر نوشتن و ادعا کردن اساساً کار خاصی ندارد؛ کافی است بر اساس یک برنامه از پیش معین شده عملیات روانی، یک سری ادعای واهی کنار هم چیده گردد و وقتی از این رسانه درخواست منبع و سند شد، شما را به موجودات نامرئی ارجاع دهد که هیچ امکانی برای صحت سنجی آنها وجود ندارد؛ لذا ادعای خبرگزاری رویترز نه فقط از باب امنیتی و اطلاعاتی که از جنبه خبری هم کاملاً فاقد ارزش، و لطمه ای شدید به اعتبار از پیش مخدوش شده این خبرگزاری است.

ظریفیان توضیح داد: این خبرسازی های جعلی و بدون مدرک اعتباری ندارد. حالا که رویترز نمی خواسته منبع یا سند یا حتی یک قرینه کوچک ارائه کند، چرا به 1500 نفر کفایت کرده، مثلاً می توانست بگوید 20هزار نفر کشته اند؟

وی با اشاره به بخش دیگری از ادعای رویترز، توضیح داد: همان طور که در دستور رهبر معظم انقلاب آمده بود موضوع دلجویی از خانواده های کشته شدگان اخیر در سه گروه ادامه دارد و پس از جمع بندی کامل این مسئله اطلاع رسانی ها راجع به آن صورت خواهد گرفت. یک تیم مسئول در زمینه رسیدگی به آسیب دیدگان حوادث اخیر از مدت ها پیش تشکیل شده و وظیفه دارد که تمام آسیب دیدگان را جزءبه جزء آنالیز کند تا کاملاً معین گردد که آن فرد در چه وضعیتی آسیب دیده است.

البتهشاید این گزارش به اصطلاح اختصاصی رویترز برای وجهه بخشی و رسمیت دادن به گاف سه هفته پیش دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا درباره همین اغتشاشات است که مدعی شده بود: همین الان که داریم با هم صحبت می کنیم، ایران مشغول کشتن هزاران نفر است و به همین دلیل اینترنت را قطع کردند تا کسی نبیند چه می نمایند!

در ادامه به آنالیز نمونه های دیگری از دروغ پردازی رویترز از زبان منابع بی نام و نشان و به بهانه اختصاصی بودن (Exclusive) پرداخته می گردد.

کتابچه های آموزشی رویترز

ادعای شلیک تک تیراندازهای مرتبط با ایران به معترضان عراقی

رویترز حدود دو ماه پیش گزارشی اختصاصی به نقل از دو منبع امنیتی عراقی بی نام منتشر کرد مبنی بر اینکه شبه نظامیان مورد حمایت ایران، در جریان تظاهرات اخیر عراق، تک تیرانداز هایی را روی سقف خانه ها در بغداد مستقر کرده بودند تا به سمت معترضان شلیک نمایند.

این خبرگزاری با ادعای اینکه تا کنون خبری از استقرار تک تیراندازها در عراق به دستور ایران منتشر نشده بود، به نقل از دو منبع امنیتی عراقی نوشت: سران شبه نظامیان حامی ایران خودسرانه تصمیم دریافتد تا تظاهرات گسترده علیه دولت عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق را ساکت نمایند... آنها عضو گروهی بودند که بسیار نزدیک به ایرانی ها است.

به نظر می رسد این دروغگویی رویترز درباره شلیک تک تیراندازان عراقی به تظاهرات نمایندگان هموطن خود، فقط با هدف فضاسازی علیه جمهوری اسلامی ایران و مخصوصا گروه های مقاومت در این کشور از جمله الحشد الشعبی است که در ماجرای ظهور داعش و مبارزه با این تروریست ها، بیشترین کوشش و رشادت ها را به خرج داده و مردم عراق را از چنگ آنها نجات دادند.

این گزارش بدون منبع رویترز حتی قبل از منتشر شدن، به صورت غیرمستقیم از سوی مقامات عراقی تکذیب شده بود، البته آنها وجود تک تیراندازهایی را که به سمت معترضان شلیک می کردند، تایید کرده اما تاکید نمودند که ارتباط آنها با دستگاه ها و نهادهای امنیتی و نظامی عراق غیرممکن است. سرلشکر جلیل الربیعی، فرمانده عملیات بغداد در تاریخ سیزدهم مهر طی نشست خبری گفت: نیروهای امنیتی سعی کردند یک تک تیرانداز که تظاهرات نمایندگان را هدف می گرفت دستگیر نمایند، اما او پیروز به فرار به سمت مقصد نامعلومی شد. (جزئیات بیشتر)

احمد الاسدی یکی از سخنگوهای الحشد الشعبی نیز در واکنش به این گزارش رویترز، هرگونه دخالت نیروهای این سازمان در اعتراضات اخیر عراق را تکذیب کرده و توضیح داد: هیچکدام از اعضای ما در مناطق تظاهرات حاضر نبودند. هیچکدام از عناصر الحشد در مقابله با معترضان شرکت نکردند.

در همین حین پلیس بغداد نیز گفته بود تمام کوشش خود را برای بازداشت تک تیراندازهای ناشناس که قصد ایجاد فتنه ای جدید در بحبوحه ناآرامی های این شهر را دارند، انجام می دهد. یک منبع در دفتر نخست وزیری عراق هم در ایمیلی به همین خبرگزاری رویترز تأکید کرد مقصر دانستن یک گروه یا یک کشور در این مسئله کوته فکری است.

یکی از تحریریه های رویترز

ادعای معطلی یک میلیون تُن غلات در بنادر ایران

خبرگزاری رویترز در راستای رویکرد ضد ایرانی آشکار خود، حدود سه ماه پیش (دوم اکتبر 2019) در گزارش اختصاصی دیگری مدعی شد بیش از 20 فروند کشتی ترابری حامل مجموعاً یک میلیون تُن غلّات در آب های نزدیک به بنادر ایران لنگر انداخته اند چون به دلیل تحریم های آمریکا، تهران نمی تواند پول کالاهای اساسی خود را نیز پرداخت کند و این بار نیز به همان منابع گمنام اما به اصطلاح آگاه خود استناد کرد.

این خبرگزاری در گزارش ادعایی خود به نقل از شش منبع، که ادعا می نماید در بین آنها منابع ایرانی نیز وجود دارد، نوشت: این کشتی ها بیش از یک ماه است که در نزدیکی بندر امام خمینی (ره) و بندرعباس متوقف شده اند. بار این کشتی ها شامل دانه های روغنی و ذرت است که از کشورهای آمریکای جنوبی حمل شده اند.

رویترز در همین به ادعاهای خود بسنده نکرد و حتی نوشت ایران به دلیل تحریم ها از اسکله کافی برای پهلو دریافت کشتی ها برخودار نیست.

اما عادل دریس مدیرکل بنادر و دریانوردی استان خوزستان در گفت وگو با رسانه ها، ضمن تکذیب این گزارش رویترز درباره معطل ماندن تخلیه یک میلیون تُن غله در 20 کشتی خارج از بنادر ایران، توضیح داد برای کاهش هزینه تمام شده محموله ها، از این کشتی ها درخواست کردند تا برای توزیع مصرف به دیگر بنادر از جمله چابهار و شهید رجایی مراجعه نمایند.

یک مقام آگاه در استان خوزستان نیز با بیان اینکه کشتی های مذکور در صف تخلیه محموله هستند، گفت ظرفیت انبارهای بندر امام خمینی حدود 3 میلیون تُن است اما هم اکنون دو برابر آن ظرفیت در انبارها کالاهای اساسی ذخیر شده و به همین دلیل فرایند تخلیه کشتی های دیگر با کمی تاخیر انجام می گردد.

ساختمان اصلی رویترز در لندن

ادعای انتقال موشک های بالستیک ایران به عراق

رویترز مجددا در یک گزارش اختصاصی، باز هم به نقل از منابعی که نام و نشانی از آنها نمی برد، به تکرار ادعاهای بی اساس علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته و سعی کرد روابط تهران-بغداد را مخدوش کند. این خبرگزاری در تاریخ سی ویکم آگوست 2018 مدعی شد: ایران تعداد زیادی موشک بالستیک خود را به عراق منتقل کرده و آنها را به گروه های شیعه در عراق تحویل داده است. همچنین ایران کوشش می نماید با توسعه توانمندی ها، موشک های بیشتری در این کشور فراوری کند تا حملات به منافعش در خاورمیانه را دفع کرده و ابزاری [به گروه های مورد حمایتش] ارائه کند تا دشمنان منطقه ای را هدف بگیرند.

منابعی که این خبرگزاری به آنها استناد کرد، دو منبع اطلاعاتی عراقی، دو منبع اطلاعتی عربی و در کمال تعجب سه مقام ایرانی بودند. این در حالی است که از لحاظ عقل سلیم و منطق حفاظت اطلاعات و تفکر استراتژیک، اینکه مقام های ایرانی اطلاعات حساسی را درباره اقدامات امنیتی کشور خودشان افشا نمایند، چندان قابل قبول به نظر نمی رسد.

رویترز برای اینکه نقل قول خود از سه مقام بی نام ایرانی را باورپذیرتر کند، از زبان آنها نوشت: منطق این کار [انتقال موشک های بالستیک کوتاه بُرد به عراق] داشتن یک طرح پشتبیان برای زمان تهاجم به ایران است. تعداد موشک ها زیاد نیست، یک دو جین، اما می توان [این تعداد] را در صورت احتیاج افزایش داد.

این گزارش ادعایی در آن موقع با تکذیب شدید دولت های تهران و بغداد روبرو شد، به گونه ای که بهرام قاسمی سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران این ادعاها را واهی، بی معنی و مضحک خواند. قاسمی در این باره توضیح داد: آن چه توسط بعضی کانون های شناخته شده و بعضی رسانه ها تحت عنوان انتقال موشک های ایرانی به عراق مطرح و منتشر شده است، سخن و کلامی بی ربط و از اساس دروغ و صرفا با هدف ایجاد هراس نزد کشورهای منطقه و در ادامه سیاست های ایران هراسی و ایران گریزی مطرح شده است؛ اخباری کاملا کذب و مضحک که هدفی جز تحت تاثیر قرار دادن روابط خارجی ایران، به خصوص روابط با همسایگان را در بر ندارد. (جزئیات بیشتر)

احمد مجوب سخنگوی وزارت خارجه عراق نیز با انتشار بیانیه ای، گزارش رویترز درباره دریافت موشک های بالستیک ایرانی توسط گروه های مسلح عراقی را تکذیب کرده و آن را تعجب آور خواند. در این بیانیه آمده است: با اینکه بارها خاطرنشان کرده ایم که عراق خود را ملزم به پاسخ به گزارش های خبری روزنامه ها نمی داند، بار دیگر تأکید می کنیم که تمامی نهادهای حاکمیتی عراق خود را به رعایت ماده هفتم قانون اساسی ملزم می دانند که در آن بر عدم استفاده از خاک عراق برای هدف قرار دادن کشور ثالث تأکید شده است. (جزئیات بیشتر)

تحریریه دفتر رویترز در برلین

ادعای حمله به آرامکو از جنوب ایران

حدود چهار ماه پیش و در زمان عملیات پهپادی پیروز مقاومت یمن علیه تاسیسات نفتی شرکت آرامکو در انتقام حملات پنج ساله ائتلاف متجاوز سعودی به این کشور و کشتار صدها هزار زن و کودک یمنی، رویترز به نقل از منابعی که گویا فقط خودش آنها را می بیند، ادعا کرد منشأ این حملات جایی در جنوب ایران بوده است.

این خبرگزاری به نقل از سه مقام آمریکایی، که طبق معمول رویترز خواست نامش فاش نگردد، گزارش داد: این حملات شامل موشک های کروز و پهپاد بود... که از جنوب غربی ایران منشأ گرفته است.

این ادعای رویترز در حالی است که یحیی سریع سخنگوی نیروهای مسلح یمن در همان دقایق بعد از عملیات، با صدور بیانیه ای بیان کرد این عملیات یکی از بزرگترین عملیات هایی است که نیروهای یمنی در عمق مرزهای سعودی انجام داده و پس از رصد اطلاعاتی دقیق و همکاری افراد شریف و آزاده در داخل خاک عربستان اجرا شده است. (جزئیات بیشتر)

گزارش منابع دروغین رویترز این بار نه تنها از سوی ایران بلکه از سوی آمریکا هم تکذیب شد. تناقض قابل توجه درباره ادعای رویترز این است که آمریکایی ها ابتدا ادعا کرده بودند پهپادها نه از یمن، بلکه از پایگاهی در عراق برخاسته بودند و به دلیل اینکه سامانه های پاتریوت آمریکایی در تاسیسات نفتی آرامکو، به سمت یمن نشانه رفته بودند، نتوانستند آنها را تشخیص دهند.

از سوی دیگر جاناتان هافمن سخنگوی پنتاگون در پاسخ به سوالی درباره اینکه حمله به آرامکو از سمت ایران اجرا شده، از تایید این مدعا اجتناب کرده و گفت: ما می خواهیم سعودی ها اعلام نمایند که این حملات از کجا اجرا شده اند. دولت آمریکا نمی خواهد قبل از تحقیقات سعودی ها در این باره اظهارنظر کند.

این گزارش رویترز از سوی مقامات ایرانی نیز به شدت تکذیب شد به گونه ای که عباس موسوی سخنگوی کنونی وزارت امور خارجه با رد هرگونه دست داشتن ایران در این عملیات، توضیح داد: پنج سال است یمن درگیر جنگ است و ائتلاف سعودی ها با پشتوانه کشورهای غربی مرتکب جنایات جنگی بسیاری در یمن شدند و طبیعی است که مردم یمن و نیروهای نظامی یمن برای متوقف کردن این جنایات واکنش داشته باشند.

حسن روحانی رئیس جمهور ایران نیز پس از سرانجام سفر به نیویورک و شرکت در هفتادوچهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، در نشست خبری گفت: در این زمینه هیأت ایران بیان روشن و کافی داشت. از بعضی سران اوپایی که بیانیه ای صادر کرده و به نحوی گفته بودند که ایران نوعی مسئولیت دارد پرسیدم چرا این حرف را می زنید؟ از کجا می گویید؟ به آنها محکم گفتم مدرک را برایم بفرستید مدرک و مبنای شما چیست؟ آنها گفتند آنالیز های کارشناسان حاکی از آن است که یمنی ها توانمندی شان کمتر از این عملیات است. گفتم فرض می گیریم کمتر است، پس چه کسی انجام داده؟ آنها گفتند نمی دانیم! جهت شمال یا غرب بوده. به آنها گفتم این منطق یا استدلال شده؟ اطلاعات شما نسبت به دشمن یمن زیاد است، اما اینکه یمنی ها تا چه اندازه توانمند هستند را اطلاع ندارید. (جزئیات بیشتر)

در هر صورت، همانطور که ظریف بیش از یک سال قبل تاکید نمود رویترز هر روز به دروغگویی درباره ایران مشغول است، رویکرد ضد ایرانی این خبرگزاری در ماه ها و سال های آینده نیز ادامه خواهد داشت اما مهم اینجاست که مخاطبان این رسانه بین المللی (چه ایرانی و چه خارجی) با بصیرت و آگاهی با گزارش های آن برخورد کرده، فقط به پذیرش یک جانبه وقایع آنهم از زبان یک سری منابع بی نام و نشان و غیرقابل باور اکتفا نکرده و تمام جوانب یک خبر از جمله لایه های پنهان سیاست را در کلام مقام های مختلف جست وجو نمایند.

توضیح: بخش هایی از این گزارش در تاریخ 28 مهر امسال در خبرنگاران منتشر شده بود که با توجه به دروغ پردازی جدید خبرگزاری رویترز، مورد بازخوانی نهاده شد.