ربوده شدن سر شیر در گچ بری تیمچه صرافیان تکذیب شد - مجله توسعه دهنده

تیمچه صرافیان از جمله آثار میراث ملی ایران است که در بازار کهنه شهر آباده واقع شده است که پیش از این در مالکیت حاج ملاعبدالله واعظ بوده است. او ضمن اداره کردن منبر و محراب مسجد به امر تجارت اشتغال داشته و تیمچه بوسیله خود او اداره میشد. این مکان برای انجام امور بازرگانی نزدیک 120 سال پیش به دست استاد رضا یزدی در بافت قدیم شهر آباده ساخته شده است.

این بنای تاریخی نزدیک یک هزار و هشتاد مترمربع مساحت دارد و اعیانی دو اشکوبه (طبقه) آن یک هزار و پنجاه مترمربع است. این بنای آجری دارای 36 حجره است. در گذشته، حجره های پایینی مغازه و حجره های اشکوب بالا برای مهمانان بود اما امروز به عنوان محل عرضه و ارائه صنایع دستی مورد استفاه قرار می گیرد. مصالح موجود در آن گچ، خاک، سنگ و چوب است. ورودی تیمچه در ضلع شرقی واقع شده و درب آن منبت کاری و سردر ورودی با اشکال شیر و گل و بوته گچ کاری شده است. طاق ورودی آن در دو سو دارای مقرنس های زیبای گچی است.

با این وجود این روزها فعالان میراث فرهنگی در بازدیدی که از این مجموعه داشته اند، متوجه فقدان سر شیر در سر در ورودی تیمچه صرافیان شدند. در عکسهایی که در اختیار گذاشته شده، عنوان شده که این گچ بری در گذشته در این بخش که یک شیر را نشان می دهد، کامل بود و سر شیر در جای خود قرار داشت اما در عکسهای نو شاهد تخریب سر شیر هستیم و جای آن خالی است.

گفتنی است، ساختمان کاروانسرای قدیمی حاج شکرالله صرافیان نیز در این بازار قدیمی واقع شده است. این بنای تاریخی در 13 مهر 1367 به شماره 1932 در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.

داود جعفرپور (مدیر میراث فرهنگی آباده) در مورد شرایط فعلی مجموعه تیمچه صرافیان و شرایط گچ بری ها و تزیینات تاریخی این مجموعه گفت: این بنای تاریخی از زمانی که در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته، بازسازی آن شروع شد. مجری بازسازی آن نیز معاونت میراث فرهنگی استان فارس است به این صورت که طرح و برنامه بازسازیی به وسیله استان نوشته و براساس تخصیص اعتبارات ملی یا استانی، کار به پیمانکار داده و شروع می گردد. ضمن آنکه هنوز کار بازسازیی این بنا به اتمام نرسیده و از حدود 18 سال پیش تا به امروز که در حوزه میراث فعال هستم، روند بازسازی این مجموعه ادامه داشته و هر سال کم و بیش اعتباراتی به آن تخصیص یافته و براساس اولویت بندی کارها صورت گرفته و هنوز به نازک کاری نرسیده است.

او با تاکید برآنکه درحال حاضر کار بازسازی تیمچه صرافیان در مرحله مقاوم سازی است، گفت: هر زمان کار بازسازی بنا تمام گردد و بازسازی مقرنس ها و گچ بری های ورودی که درخصوص آنها پرسش و جو می گردد، انجام نشد آنگاه ما جوابگو خواهیم بود و پذیرای نقدها نیز خواهیم بود. روال میراث فرهنگی به این صورت است که تمام موضوعات مرتبط با حوزه میراث و بازسازی و…در بخش فنی استان مربوطه مورد آنالیز قرار می گیرد و تمام فازهای بازسازیی در نظر گرفته می گردد و بخش های اضطراری که معمولا مقاوم سازی است در فاز نخست قرار می گیرد و پرداختن به تزیینات در مراحل آخر بازسازی قرار می گیرد. با توجه به اعتبارات اندکی که هر سال تخصیص می یابد زمان دقیق رسیدن به فاز نامشخص است.

به گفته مدیر میراث فرهنگی آباده، بازسازی تیمچه صرافیان چندین بخش بازسازیی از جمله جمع آوری سقف ها، تقویت پی، تقویت ستون ها و کف سازی را در فاز مقاوم سازی پشت سر گذاشته و تمام این کارها در حین بهره برداری از این مجموعه به عنوان بازارچه صنایع دستی بوده است. تمام کارهای بازسازیی براساس بودجه و اعتباراتی که تخصیص یافته انجام شد. مرحله نازک کاری و بازسازی مقرنس ها و گچ بری ها در آخرین مرحله کار بازسازی قرار می گیرد که در صورت تخصیص اعتبارات محقق خواهد شد.

او در پاسخ به این سئوال که گفته می گردد نقش سر شیر در سر در تیمچه صرافیان تا چند سال پیش در این بخش وجود داشت اما گویا به تازگی از این بخش جدا، کنده یا شاید دزدیده شده باشد، گفت: اگر عکسهای سالهای قبل را مرور کنید، شاهد آن خواهید بود که این بخش همینگونه بوده و تغییری نکرد. مقرنس گنبد و گچ بری های سردر تیمچه صرافیان آباده سالهاست آسیب دیده و در بازسازی آن در بخش انتهایی بازسازی این مجموعه در نظر گرفته شده و براساس شواهد و تصاویری که از گذشته به جای مانده، بازسازی خواهد شد.

جعفرپور با اظهار بی اطلاعی از این مهم که زمان دقیق تخریب با آسیب وارده به سر شیر گچ بری سر در ورودی تیمچه چه زمانی بوده، گفت: حقیقت آن است که نمی دانم چه زمانی بود. ضمن آنکه تمام امور بازسازیی و نظارت بر آن برعهده میراث کل استان است و بخش شهرستان اجازه دخل و تصرف ندارد. اما طی بازدیدهای روزانه ای که داریم باید بگویم که سالهاست این بخش همینگونه است و پیمانکار نیز آسیبی وارد نکرده است، چرا که هنوز به بازسازی مقرنس ها نرسیده ایم.

او در پاسخ به این سئوال که آیا این احتمال وجود دارد که این بخش به وسیله افرادی کنده شده باشد نیز گفت: اصلا چرا باید این کار را بکنند؟ این محل نگهبان و 15 حجره فعال دارد و روزانه باز می گردد. بعلاوه این مکان چشم و چراغ میراث شهرستان است. البته گاهی اوقات بحث فرسودگی مطرح می گردد و با توجه به آنکه بحث مقاوم سازی بنا را داشتیم در بخش های داخلی ممکن است شاهد ریزش گچ بری ها بوده باشیم. این گچ بری ها سالیان سال پیش ساخته شده اند و طبیعی است که بون قصور ریخته باشند. اما در نهایت بعد از مقاوم سازی تمام تزیینات براساس شواهد موجود بازسازی داخل شد. ما قصدمان احیا و بازسازی است نه دخل و تصرف. 50 درصد مالکیت بنا در اختیار میراث فرهنگی است و تمام هزینه های بازسازی به وسیله میراث فرهنگی تامین می گردد.