سوء تغذیه چیست؟ آنالیز علل بروز و راه های جلوگیری - مجله توسعه دهنده

در این مقاله از وبلاگ خبرنگاران ، به سراغ معضل بزرگ سازمان بهداشت دنیای رفته ایم. تعریف دقیق این که سوء تغذیه چیست، علل بروز، شکل گیری و راه های جلوگیری از آن هم به صورت جامع آنالیز شده است.

سوء تغذیه چیست؟

بدن هر انسانی به انواع مواد مغذی در مقادیر معینی برای حفظ سلامت بافت ها و عملکردهای مختلف خود احتیاج دارد. سوء تغذیه در تعریف ساده آن، زمانی اتفاق می افتد که مواد مغذی دریافتی، احتیاجهای بدن را به برترین شکل برآورده نکند و کم تر از اندازه لازم باشند.

ممکن است به علت کمبود کلی مواد مغذی دچار سوءتغذیه شوید؛ یا ممکن است میزان کافی از بعضی مواد مغذی را در بدن داشته باشید، اما کمبود انواع دیگری را تجربه کنید. جالب است بدانید حتی کمبود یک ویتامین یا ماده معدنی خاص هم می تواند عواقب جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد.

انواع سوء تغذیه چیست؟

اگر رژیم غذایی درستی نداشته باشید یا اگر بدنتان در جذب مواد مغذی کافی از غذا مشکل داشته باشد، ممکن است دچار سوءتغذیه شوید. این عارضه می تواند باعث تحلیل چربی و عضله گردد؛ اما می تواند اثرات نامرئی داشته باشد. انواع سوء تغذیه در بچه ها و بزرگ سالان به دو دسته تقسیم می گردد:

نوع اول: کمبود درشت مغذی ها

در جواب به این سوال که این انواع سوء تغذیه چیست و چگونه رخ می دهد، باید گفت که این نوع بیماری، کمبود پروتئین-انرژی در بدن هم نامیده می گردد. درشت مغذی ها عبارت اند از پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها که وجود آن ها برای تامین انرژی بدن ضروری ست. بدون این مواد مغذی یا حتی فقط یکی از آن ها، بدن آغاز به ازهم پاشیدن می نماید، بافت ها می شنمایند و عملکردهای غیرضروری برای حفظ انرژی بیشتر در بدن خاموش می شوند.

نوع دوم: کمبود ریزمغذی ها

ریزمغذی ها شامل انواع ویتامین ها و مواد معدنی ست. بدن شما به این مواد در مقادیر کم تری احتیاج دارد؛ اما برای همه عملکردها وجود آن ها ضروری ست. بسیاری از افراد به علت نداشتن تنوع در رژیم غذایی خود، کمبود بعضی ویتامین ها و مواد معدنی را تجربه می نمایند.

فرد ممکن است متوجه کمبود خفیف ویتامین نگردد؛ اما با شدیدترشدن سوء تغذیه ناشی از ریزمغذی ها، می تواند اثرات جدی، مخرب و ماندگاری داشته باشد. کمبود ریزمغذی ها را می توان با مصرف مکمل های حاوی ویتامین و مواد معدنی جبران کرد.

سوء تغذیه چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

در جواب این سوال، ابتدا باید بدانید که علل ایجاد سوء تغذیه چیست. در معنای وسیع، این معضل می تواند هرکسی را تحت تاثیر قرار دهد. عدم آگاهی از تغذیه، عدم دسترسی به انواع غذاها، سبک زندگی مدرن، کم تحرکی و فقر مالی، همگی از علل رایج ایجاد آن هستند. جمعیت هایی که بیشتر در معرض ابتلا به سوء تغذیه هستند عبارت اند از:

· افراد فقیر و کم عایدی

چه در یک کشور پیشرفته مانند آمریکا، چه در کشورهای در حال توسعه با منابع کم تر و چه در جوامع فقیرتر که دسترسی کم تری به تغذیه کافی وجود دارد، این معضل قابل مشاهده است. فرقی ندارد در چه کشوری باشید یا اصلا بدانید سوء تغذیه چیست یا نه؛ این اتفاق در لایه های پنهان هر جامعه ای، قربانی های خود را دارد.

· افراد مبتلا به بیماری مزمن

بسیاری از بیماری های مزمن می توانند مستقیما بر اشتها یا جذب کالری تاثیر بگذارند. گذراندن زمان طولانی در بیمارستان هم یک عامل ایجاد سوء تغذیه است. بدن این افراد به مرور تحلیل می رود که نشانه بروز آن است.

· افراد مسن

با افزایش سن، شرایط تغذیه این افراد ممکن است به دلایل مختلفی از جمله کاهش تحرک و در بستر بودن بدتر گردد. کاهش اشتها و کاهش جذب مواد مغذی هم با افزایش سن در بدن اتفاق می افتد.

· بچه ها

بچه ها برای رشد و تکامل به مواد مغذی بیشتری نسبت به بزرگ سالان احتیاج دارند. بچه ها محروم، بیشتر در معرض ابتلا به سوءتغذیه و پیامدهای آن هستند. با سرچ عبارت سوء تغذیه چیست در گوگل، تصاویری که به شما نشان داده می گردد، تصدیق این صحبت است که بچه ها چقدر آسیب پذیرترند.

با سوء تغذیه چه اتفاقی برای بدن می افتد؟

همان طور که گفته شد، کمبود درشت مغذی ها (پروتئین-انرژی)، بدن شما را از داشتن انرژی برای حفظ خود محروم می نماید. برای جبران آن، بدن آغاز به شکستن بافت ها و خاموش کردن بعضی از عملکردهای خود می نماید. این امر با ذخایر چربی بدن آغاز می گردد و سپس به عضلات، پوست، مو و ناخن راه پیدا می نماید. یکی از اولین سیستم هایی که آغاز به خاموش شدن می نماید، سیستم ایمنی است. این امر باعث می گردد که:

• افراد بسیار مستعد ابتلا به بیماری و عفونت باشند و دیرتر بهبود یابند.
• التیام زخم ها بیشتر طول می کشد.
• فعالیت قلبی کند می گردد که منجر به ضربان قلب پایین، فشار خون پایین و دمای بدن پایین می گردد.
• افراد ممکن است نسبت به زندگی احساس ضعف و بی تفاوتی نمایند.
• آن ها ممکن است اشتهایشان را از دست بدهند و بخش هایی از دستگاه گوارش ممکن است آتروفی گردد.

افرادی که دچار کمبود درشت مغذی ها هستند، احتمالا دچار سوءتغذیه از نوع کمبود ریزمغذی ها هم می شوند. زمانی که بدن کمبود کلی کالری را تجربه کند، این امر بر سطوح ویتامین و مواد معدنی هم تاثیر می گذارد؛ به طور مثال:

• کمبود ویتامین A می تواند باعث مسائل بینایی گردد.
• کمبود ویتامین D می تواند باعث نرمی استخوان ها گردد.
• کم خونی، ضعف و خستگی به علت کمبود مواد معدنی یا ویتامین ها هم رخ می دهد.

علل و نشانه های سوء تغذیه چیست؟

سوء تغذیه در اغلب موارد خود را با لاغری مفرط نشان می دهد؛ اما این علامت ظاهری آن است. گاهی نشانه های دیگری هم برای تشخیص آن وجود دارد که عبارت اند از:

• وزن کم بدن
• استخوان های برجسته
• چربی و عضله تحلیل رفته
• بازوها و پاهای لاغر با ادم (تورم همراه با مایع) در شکم و صورت
• کاهش رشد جسمی و فکری در بچه ها
• ضعف و خستگی
• تحریک پذیری بیش از حد احساسات، بی تفاوتی یا بی توجهی
• پوست خشک، غیر قابل ارتجاع، بثورات و ضایعات پوستی
• موهای شنماینده و ریزش مو
• عفونت های مکرر و شدید
• دمای پایین بدن

راه های پیشگیری از سوء تغذیه چیست؟

پیشگیری و درمان این معضل دنیای احتیاج به درک علل زمینه ای دارد. مدارس، سازمان های دولتی و سازمان های مستقل می توانند نقش موثری در پیشگیری از آن داشته باشند. تحقیقات در جواب به این سوال که موثرترین راه ها برای جلوگیری از سوء تغذیه چیست، به این نتیجه رسیده است که راه های زیر اثربخش هستند:

• یکی از برترین راه های پیشگیری از این عارضه، ارائه قرص های آهن، روی و ید، مکمل های غذایی و آموزش تغذیه سالم به جمعیت هایی ست که در معرض سوء تغذیه قرار دارند.
• داشتن یک رژیم غذایی با غذاهای متنوع که شامل کربوهیدرات، پروتئین، چربی کافی، ویتامین ها، مواد معدنی و آب کافی گردد.
• یکی دیگر از این راه ها مشورت با متخصص تغذیه برای داشتن یک برنامه غذایی مناسب است.

برترین روش درمان سوء تغذیه چیست؟

درمان سوء تغذیه، به سلامت عمومی بدن و شدت آن بستگی دارد. اولین توصیه در خصوص غذاهای مفید برای سوء تغذیه معمولا این است که غذاهای غنی شده با کالری و پروتئین بالا بخورید. بین وعده های غذایی، نوشیدنی هایی که حاوی کالری زیادی هستند باید مصرف شوند. بعضی از افراد که به علت ضعف کلی بدن دچار محدودیت حرکتی هستند، باید کاردرمانی انجام دهند.

اگر کودکی دچار سوءتغذیه باشد، خانواده یا مراقبان او ممکن است برای پیداکردن دلایل زمینه ای که چرا این رخ داده، به مشاوره و حمایت احتیاج داشته باشند. اگر تغییرات اولیه در رژیم غذایی کودک کافی نباشد، باید مواد مغذی اضافی را به شکل مکمل های نوشیدنی یا خوراکی مصرف کند.

اگر فرد در خوردن غذا مشکل دارد، با خوردن غذاهای نرم یا مایع می توان آن را مدیریت کرد؛ در غیر این صورت، توصیه می گردد از یک لوله تغذیه استفاده کند. این لوله از بینی و معده عبور می نماید یا مستقیما در داخل بدن قرار می گیرد و معده را به وسیله پوست شکم تغذیه می نماید.

حقایق باورنکردنی در خصوص سوء تغذیه چیست؟

• دو میلیارد نفر یا نزدیک به یک چهارم جمعیت دنیا از سوء تغذیه رنج می برند.
• دوسوم کسانی که از این عارضه رنج می برند در آسیا زندگی می نمایند.
• در خصوص این که نشانه های سوء تغذیه چیست صحبت کردیم؛ اما کبودی سریع و آسان بدن و حتی مسائل دندانی از نشانه های فرعی آن است.
• این عارضه می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که در بعضی موارد در اثر مشکل بلع، جویدن، خراب شدن دندان، تغییر جوانه های چشایی و تنها زندگی کردن به وجود می آید.
• به گفته بانک دنیای، از بین بردن این معضل در سراسر دنیا تنها به 11.8 میلیارد دلار هزینه احتیاج دارد.
• یک سوم مرگ ومیر بچه ها قبل از پنج سالگی ناشی از سوءتغذیه است.

از آن جایی که همه ما در معرض سوء تغذیه هستیم، به نظر شما چطور می توان جلوی این عارضه را گرفت؟ رژیم غذایی شما تا چه حد درشت مغذی ها و ریزمغذی ها را شامل می گردد؟ چه تصویری از سوء تغذیه در فکر شما نقش بسته است؟ نظرات خود را در سایت خبرنگاران به اشتراک بگذارید.