چه کسی ناظر آتش بس لیبی خواهد بود؟ - مجله توسعه دهنده

به گزارش خبرنگاران، باربارا وسل در گزارشی برای شبکه خبری دویچه وله می نویسد: بازیگران اصلی بین المللی دخیل در درگیری لیبی در برلین ملاقات کردند تا راهی را به سوی توافق آتش بس و مذاکرات صلح بپیمایند. درگیری در لیبی به یک جنگ نیابتی بر سر تسلط منطقه ای و کنترل بر ذخایر نفتی این کشور بدل شده است. از آنجا که این درگیری ها به صورت نظامی حل نخواهد شد، طرف های درگیر حالا به دنبال یک راه چاره سیاسی هستند.

در نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل که دوشنبه برگزار گردید، هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان تاکید نمود که باید بر تبدیل شدن آتش بس شنماینده لیبی به یک آتش بس دائم تمرکز داشت؛ پیش از آنکه درباره نقش اتحادیه اروپا درباره ایفای نقش در این کشور شمال آفریقا صحبت گردد.

با وجود پیروزیت اقدامات دیپلماتیک آلمان در میزبانی نشست لیبی، هایکو ماس همچنان محتاط عمل می نماید. وی امیدوار است که مذاکرات در ژنو و با نظارت سازمان ملل در روزهای آینده انجام گردد. در نشست روز یکشنبه برلین، طرف های مختلف مذاکره نمایندگانی را منصوب کردند اما هایکو ماس گفت که دسترسی به صلح در لیبی زمان می برد و حالا گام نخست، ایجاد شرایط مناسب است.

یک گام مثبت

در بروکسل، جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نتایج نشست برلین را مورد ستایش قرار داد و آن را یک پیروزیت بزرگ برای دیپلماسی آلمان توصیف کرد. آلمان بابت اینکه موقعیت و صندلی یک بازیکن کلیدی دیپلماتیک را در منطقه دارد، بسیار خوشوقت خواهد شد. ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز آلمان را مورد ستایش قرار داد و گفت: سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا از توافق برلین حمایت نموده و در راستای برقراری صلح در لیبی همکاری می نمایند.

با این حال در این نشست تصمیمات مستحکمی اتخاذ نشده است. در بازه کوتاه مدت، کشورهای اتحادیه اروپا باید به آنالیز و توافق درباره این برسند که چه چیزی را می خواهند در لیبی درگیر نمایند و چه مقدار سرمایه می خواهند در این راه هزینه نمایند. این برنامه دسترسی به یک توافق جامع در نشست بعدی و در فوریه با حضور وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپاست.

جوزپ بورل می خواهد اتحادیه اروپا نقشی قوی تر در امور جهانی ایفا نماید. این دیپلمات اسپانیایی که دسامبر 2019 در سمت رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا جا گرفت، می گوید که اگر اتحادیه اروپا به یک بازیگر بزرگتر در صحنه جهانی بدل گردد، باید مسئولیت بیشتری داشته باشد.

آیا عملیات سوفیا - ماموریت نظارت در مدیترانه - از سر گرفته می گردد؟روز دوشنبه جوزپ بورل با تاکید بر اینکه از احیای ماموریت دریایی اتحادیه اروپا در ساحل لیبی حمایت می نماید، گفت: اتحادیه اروپا باید کارهای بیشتری برای دفاع از منافع خود انجام دهد.

وی با اعلام اینکه معین است که تحریم های تسلیحاتی به سطح بالایی از کنترل احتیاج دارد و اگر شما بخواهید آتش بس را حفظ کنید باید کسی را داشته باشید که بتواند بر آن نظارت کند، ادامه داد: امیدوارم که اتحادیه اروپا مسائل مربوط به فرایند آتش بس پا پس نکشد. من خواهان نظارت هوایی و ماهواره ای برای این مساله هستم.

به گفته رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تسلیحات زیادی به وسیله بیابان و از کشورهای همسایه به لیبی وارد می شوند. ما برای برقراری یک ماموریت نظارتی به آتش بسی با ثبات برای تضمین امنیتی چنین هیات هایی احتیاج داریم.

وی به نوع ماموریت کلاه آبی های اتحادیه اروپا یا نظارت غیرنظامی همانند آنچه در اوکراین است، اشاره نکرد. از نقطه نظر بورل، باید منتظر تصمیم شورای امنیت سازمان ملل ماند.

اتحادیه اروپا با از سرگیری عملیات سوفیا موافقت می نماید؟

عملیات سوفیا در 2015 با هدف نظارت بر قاچاق انسان در سواحل لیبی و با یاری ناوهای نیروی دریایی، هلیکوپترها و هواپیماها شروع شد. کشورهای عضو اتحادیه اروپا به گارد ساحلی لیبی در آموزش یاری کردند. اما این ماموریت بهار گذشته و این دلیل سرانجام یافت که ماتئو سالوینی، وزیر کشور وقت ایتالیا به مهاجران نجات یافته اجازه نداد تا به بنادر ایتالیایی وارد شوند. از 2015 کشتی های حاضر در این ماموریت اقدام به نجات 50 هزار مهاجر در مدیترانه نموده اند.

در حالی که دولت جدید ایتالیا رویکردی تقریباً کمتر متضاد اتخاذ نموده است، با این وجود لوئیجی دی مایو، وزیر امور خارجه این کشور در بروکسل تأکید کرد که عملیات سوفیا باید از بین برود و به شکلی کاملاً متفاوت انجام گردد. این ماموریتی است که باید مطمئن شویم هیچ سلاحی وارد لیبی نمی گردد.

وزیر خارجه ایتالیا گفت که این ماموریت باید تنها بر نظارت بر تحریم تسلیحاتی تمرکز کند. حتی اگر این عملیات به شکل دیگری اجرایی گردد، تمامی کشتی های اتحادیه اروپا هنوز بر اساس قوانین بین الملل ملزم به نجات مهاجران در دریا هستند. البته سوال اینجاست که این مهاجران در کدام بندر اجازه پیاده شدن دارند. تنش ها در ایتالیا و سایر کشورهای اتحادیه اروپا بر سر اینکه چه کسی را باید پناهجو دانست، بار دیگر در حال افزایش است.

نیروهای خارجی در لیبی

نیروهایی از سوریه، سودان و سایر کشورهای همسایه وارد لیبی شده اند و بورل می گوید، این مساله برای اتحادیه اروپا به شدت مایه نگرانی است چون شاهد این است که این شبه نظامیان خارجی درگیری ها در لیبی را شدت می دهند و اوضاع در این کشور را به شدت متزلزل و خطرناک نموده اند.

حالا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا می گوید تمامی قدرت های اصلی شامل ترکیه، روسیه، مصر و سایر کشورها باید به تعهداتشان در عدم دخالت در لیبی پایبند بمانند و اجازه دهند تا یک راه چاره دیپلماتیک پیدا گردد.

مذاکره نمایندگان سازمان ملل مدت هاست به دنبال تسهیل چنین راه چاره دیپلماتیکی هستند اما هنوز پیروز نشده اند. همگی آن به این بستگی دارد که آیا حامیان خلیفه حفتر قادر خواهند بود ژنرال را برای حضور در مذاکرات متقاعد نمایند. اگر آن ها پیروز نشوند، بدون توجه به اینکه اتحادیه اروپا در کوشش های دیپلماتیک خود چقدر متحد و مصمم است، لیبی هرگز با ثبات نمی گردد.