آخرین شرایط ثبت جهانی غار کرفتو و تعرض به آن - مجله توسعه دهنده

کرفتو اثر ناشناخته ای است که تنها بخش هایی از آن مورد مطالعه و کاوش قرار گرفته و به گفته باستان شناسان زوایای پنهانی از این غار وجود دارد که هنوز اطلاعات دقیقی از آن در دسترس نیست. با این حال در بخش هایی از غار که کاوش های باستان شناسی صورت گرفته است، کتیبه هایی از دوران پیش از تاریخ وجود دارد و به گفته کارشناسان باستان شناسی، قدیمی ترین آپارتمان دستکند پابرجای دنیا به شمار می آید و با توجه به تحقیقات صورت گرفته این غار در دوران مزوزوئیک در زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.

با این حال، نگرانی هایی برای ثبت دنیای کرفتو وجود دارد که آن هم به علت قرارگیری ساختمان بوجاری در محوطه این اثر است.

کرفتو در مرز استان کردستان و آذربایجان غربی قرار گرفته است و مسئولان شهرستان تکاب در آذربایجان غربی، مجوز ایجاد مرکز بوجاری در نزدیکی مرز استان کردستان و محوطه کرفتو را صادر نموده اند. با صدور این مجوز که گفته می گردد در چند سال گذشته صادر شده است و پس از قرار گرفتن غار کرفتو در لیست موقت میراث دنیای، مالک این ساختمان آغاز به احداث آن نموده است، که با واکنش ها و انتقادهایی از سوی مردم محلی و میراث دوستان و مسئولان میراث فرهنگی استان کردستان روبه رو شده و گفته می گردد که باید حریم سه هزارمتری غار کرفتو حفظ گردد، در حالی که این ساختمان در فاصله 790 متری این اثر احداث شده است. با این وجود مسئولان میراث فرهنگی استان کردستان هنوز نتوانسته اند مانع فعالیت این ساختمان شوند و غار کرفتو هنوز حریم تعیینی ندارد تا ضوابط آن مانع از بروز چنین تعرض هایی گردد.

از این رو آخرین شرایط معین حریم غار کرفتو و ساختمان بوجاری را که در نزدیکی آن احداث شده است، از گلان فرزامی ـ معاون میراث فرهنگی استان کردستان پیگیر شدیم که در پاسخ به ایسنا گفت: پرونده معین حریم غار کرفتو آماده شده، اما هنوز مصوب نشده است. در آخرین جلسه ای که با دفتر ثبت و حرایم داشتیم، ایراداتی به نحوه تعیین کردن خط و خطوط حریم و مبنای معین آن گرفته شد و ما دوباره بازنگری روی آن انجام دادیم و قرار است تا هفته آینده و قبل از اینکه دوباره به شورای ثبت حریم ارائه گردد، به شورای راهبردی درخواست جلسه دهیم تا پرونده مورد آنالیز و ارزیابی آنها قرار گیرد.

او اضافه نمود: مبنای معین حریم غارها به عنوان یک اثر طبیعی و تاریخی بر اساس رأس یا قعر کوه هاست و یکی دیگر از مبناها دید از بیرون به اثر تاریخی است یعنی وقتی از اطراف به اثر تاریخی می نگریم نباید هیچ مانع دست ساز انسانی وجود داشته باشد و بعلاوه شاخص دیگر دید از خود اثر به اطراف است. برای معین حریم کرفتو نیز مطالعاتی زیادی انجام دادیم حتی حریم های آثار دنیای را آنالیز کردیم و طبق مبناهایی که گفتم حریم درجه یک و درجه دو کرفتو تعیین شد، با این حال حریم معین شده قابل قبول نبود و احتیاج به بازنگری داشت.

فرزامی با تاکید بر اینکه آماده کردن پرونده معین حریم غار کرفتو مقدمه ای بر تدوین پرونده ثبت دنیای آن است، ادامه داد: در حال حاضر دنیای شدن کرفتو از اولویت های ماست و سهم استان از ثبت دنیای بسیار اندک است و ما فقط منظر فرهنگی اورامانات را در لیست آثار دنیای داریم. از لحاظ موقعیت سیاسی نیز صنعت پیشرویی نداریم و تنها صنعتی که می توانیم از آن استفاده و اشتغال زایی کنیم، گردشگری است. ثبت دنیای یک اثر تاریخی در استان کردستان همانند غار کرفتو به رشد و پیشرفت این صنعت یاری زیادی خواهد نمود.

معاون میراث فرهنگی کردستان اعلام کرد: بعضی دوستان فکر می نمایند هدف ما از معین حریم کرفتو، ایجاد مانع برای فعالیت ساختمان بوجاری است که در محدوده کرفتو احداث شده، اما مالک ساختمان بوجاری تمام مراحل قانونی کار را درست پیش رفته است و فقط مسئله ای که وجود داشته، این بوده که نماینده میراث فرهنگی تکاب از معاونت میراث فرهنگی کردستان استعلام نگرفته است. البته ما هم در پی ضرر ایشان نیستیم.

او اضافه نمود: این ساختمان در فاصله 790 متری غار کرفتو احداث شده است. نکته مهم این است که غار کرفتو هنوز ناشناخته است و فقط 750 متر از آن مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفته است و نمی دانیم این غار تا کجا ادامه دارد. بنابراین ساختمان بوجاری ممکن است ثبت دنیای این اثر را به خطر بیندازد، اما بحث ما برای معین حریم موضوع این ساختمان نبود، بلکه پیش بردن پرونده ثبت دنیای کرفتو برای ما مطرح است و اولویت دارد.

فرزامی در پاسخ به این پرسش که بعد از معین حریم تکلیف ساختمان بوجاری چه می گردد؟ شرح داد: مسأله این است که مجوز این ساختمان قبل از اقدامات معین حریم داده شده است، با این حال ساخت وساز این سوله بعد از این که تاریخ مجوزهای آن به سرانجام رسیده بود، آغاز شد. این ساختمان شامل ضابطه حریم خواهد شد، اما تا به امروز جلو آن را نتوانستیم بگیریم، چون در خاک استان آذربایجان غربی است و امکان توقف آن به صورت قانونی وجود ندارد. توقف کنونی فعالیت آن هم برای این است که صاحب این ساختمان فعلا در زیرساخت ها و تامین گاز و برق مشکل دارد و به علت کنترل هزینه ها از استان کردستان تقاضای تامین گاز و برق نموده وگرنه که ما نتوانستیم جلو ساخت وساز آن را بگیریم.

معاون میراث فرهنگی کردستان ادامه داد: موضوع بعدی که درباره ساختمان بوجاری مطرح بوده این است که افراد زیادی در طول سال ها برای ساخت وساز در این محوطه درخواست داده بودند، اما استان کردستان به آن ها مجوز نداد و مجوزی که به بوجاری داده شد تناقض بین اداری به وجود آورده است و ما هم نمی توانیم پاسخ مردم را بدهیم. درست است که این مجوز از سوی آذربایجان غربی داده شده است، اما برای ما هم قانع نماینده نیست و آن ها تا جایی که توانسته اند این ساختمان را از اثر ثبت دنیای خود یعنی تخت سلیمان دور نموده اند که این موضوع شبهه برانگیز است.

او درباره این که وجود این ساختمان ثبت دنیای کرفتو را به خطر می اندازد؟ گفت: زمانی یک اثر از لیست موقت وارد لیست دائم دنیای می گردد که خوب پایش و حفاظت گردد و نگرانی ما هم این است که ساختمان بوجاری ممکن است ثبت دنیای را به خطر بیندازند، اما نمی دانیم ارزیابان یونسکو چه تصمیمی خواهند گرفت. به هر حال ما تمام کوشش خودمان را می کنیم تا مالک بوجاری متضرر نگردد و غار کرفتو نیز حفاظت گردد، اما در حال حاضر نمی توانیم پیش بینی کنیم چه اتفاقی پیش خواهد آمد.

فرزامی بعلاوه درباره ادامه مطالعه و کاوش غار کرفتو اظهار کرد: مطالعات بیشتر درباره ناشناخته های کرفتو از برنامه های ما در سال آینده است، اما کار راحتی نیست و به افراد متخصص احتیاج داریم، با این حال جزء اولویت های ماست.

معاون میراث فرهنگی کردستان به شرایط حفاظت و نگهداری منظر فرهنگی اورامانات بعد از ثبت دنیای نیز اشاره نمود و گفت: ثبت دنیای منظر فرهنگی هورامان یک نعمت برای کردستان است، اما به شرط آنکه طبق توصیه نامه یونسکو به دولت ایران، گردشگری از آداب و رسوم و کشاورزی سنتی این منطقه سبقت نگیرد. کنترل این موضوع کمی سخت است؛ چراکه بعد از ثبت دنیای اورامانات خیل عظیمی از گردشگران به این منطقه ورود کردند و بر اساس آداب مهان نوازی که مردم کردستان دارند، محلی ها خواستند از این گردشگران پذیرایی نمایند و به سمت ایجاد بوم گردی هایی در این منطقه رفتند و یا به این فکر هستند که ساختمان تجاری برای عرضه و فروش محصولات صنایع دستی داشته باشند.

او اضافه نمود: کنترل این اقدامات و ساخت وسازها کمی سخت است، اما قدم هایی برای حفاظت این منطقه تاریخی برداشتیم و با وجود اینکه مدتی فاصله در روند حفاظتی افتاد، اما دوباره در کوشش هستیم که اقدامات حفاظتی انجام گردد. یک اثر بعد از ثبت دنیای مانند نوزاد تازه متولد شده ای است باید مواظب آن بود که پا بگیرد و اتفاق بدی برای آن نیفتد، ما هم درباره منظر فرهنگی اورامانات در مرحله ای هستیم که باید چهارچشمی مراقب آن باشیم و مردم و انجمن ها را برای حفاظت آن مطلع و همراه کنیم.